Kiến thức thì quan trọng nhưng thể chất thì lại quan trọng hơn. Nếu không có thể lực để ứng dụng, thì kiến thức tích luỹ thông qua học hành xưa nay là vô nghĩa.
Tương tự, rất nhiều bạn có ngoại ngữ, kỹ năng, logic, chuyên môn rất tốt nhưng ra đời làm việc không hiệu quả là do thể lực yếu. Một nền giáo dục từ lớp 1 đã bắt đầu đi học thêm và chỉ chú tâm vào chữ nghĩa sẽ khiến nhiều trẻ em không có cơ hội phát triển thể lực, vốn trời đất chỉ cho con người trong giai đoạn đầu tiên của cuộc đời. Từ năm 20 tuổi trở đi, muốn cao ráo sẽ rất khó, vì đã qua giai đoạn vàng. Một người muốn cao, ngoài ăn uống, cần vận động nhiều ở giai đoạn dưới 18 tuổi, đặc biệt là lúc cấp 3.
Từ 15 tuổi đến 18 tuổi, cơ thể con người có sự biến đổi mạnh mẽ, gọi là dậy thì, thời kỳ phát triển thể chất để tạo bộ khung của một người trưởng thành về sau. Giáo dục phổ thông ở các nước chỉ đào tạo học chữ một buổi, buổi còn lại tập thể dục thể thao, kỹ năng sống…Nếu bạn đến sân trường các trường cấp 3 ở các nước, các bạn sẽ thấy các nam sinh nữ sinh đang đánh bóng rổ, hoặc bơi lội, hoặc may vá nấu ăn cắm hoa khiêu vũ, trồng cây làm vườn…. Trông ai cũng cao to khỏe mạnh, hồng hào, vui vẻ.
Có 3 nước còn theo văn hoá khoa bảng là Trung Quốc, Hàn Quốc, Việt Nam. Tuổi hoa niên ở 3 nước này trôi qua trong áp lực học chữ và học chữ dưới sức ép của phụ huynh để hơn bạn bè, để có thể vào trường tốt, hòng có một việc làm tốt về sau. HỌC ĐỂ THI là triết lý giáo dục của nền văn hóa khoa bảng. Từ lớp 9, bọn trẻ đã phải thức dậy từ 5 sáng và đi ngủ lúc 12h đêm chỉ để giải đề và học thêm ở các lò luyện. Vừa vào lớp 10, một cuộc chạy đua khác diễn ra trong 3 năm ròng rã để vào ĐH, các bạn trẻ tiếp tục gồng mình “hiếu học” cho phụ huynh, mắt cận, người teo tóp, lờ đờ…vì thiếu ngủ, thiếu vận động, còn việc nhà thì cha mẹ làm thay. Vì có kỳ thi đầu vào ĐH, nên học sinh phải “giải đề” liên tục. Khác với mọi nước khác là chỉ XÉT TUYỂN dựa trên điểm SAT và bài tự luận của học sinh, trường tinh hoa thì lựa thêm các tiêu chuẩn khác như công tác xã hội, các năng khiếu đặc biệt, những đóng góp cho cộng đồng, những phát minh thành tựu, năng lực thẩm mỹ và cá tính…của học sinh.
Ám ảnh tuổi học trò ở 3 nước này chưa bao giờ chấm dứt do “hiếu học” đã hiểu nhầm thành “hiếu bằng cấp”. Trong khi học là để làm người, học là để làm việc, học để chung sống với nhau theo triết lý giáo dục của Unesco.
Học hành là việc cả đời, là sự tự lĩnh hội và chuyển biến trong nhận thức theo hướng chân hơn, thiện hơn, mỹ hơn. Dưới áp lực THI CỬ của văn hoá KHOA BẢNG, nhiều bạn trẻ 3 nước trên đã chọn một lối rẽ khác, học phổ thông nhẹ nhàng, bình thường, không quan tâm đến việc xếp loại, âm thầm học SAT và tiếng Anh để thi tú tài quốc tế, vốn dễ dàng hơn nhiều, rồi kiếm học bổng du học, hoặc các ĐH dân lập, các cao đẳng nghề trong nước nếu không đi du học được.
Là công dân toàn cầu, ngoài trí tuệ và kỹ năng, trải nghiệm và ngoại ngữ còn phải có thể chất, ngoại hình tốt. Quan niệm “đầu óc ngu si tứ chi phát triển” là một quan niệm cực kỳ sai lầm của một số nước châu Á khi cha mẹ hướng con cái vô việc không vận động, chỉ ham ôm sách vở nên mặt mũi méo mó, mắt cận cả chục độ, gầy liêu xiêu…để thành trí thức. Nhận xét “anh đó trông trí thức lắm” thì phải là hình ảnh như vậy, chứ không thể là cao to khỏe mạnh, đầy năng lượng…vì sẽ quy vào là dân “quần đùi áo số”, ít chữ. Trí thức kiểu này thì sẽ không có năng lượng để làm việc, đóng góp cho đời…vì không chịu được cường độ làm việc cao trong hội nhập quốc tế.
Mong phụ huynh VN cho con bớt học chữ, giải đề, luyện thi. Và Bộ Giáo Dục cũng nên có 1 chương trình mạnh mẽ hơn trong tăng cường các môn học thể chất trong nhà trường. Chúng ta nên cân đối việc học chữ với vận động, vui chơi, các kỹ năng sống khác. Đừng như thế hệ 7x và 8x, cả cuộc đời, cứ bị stress là nằm mơ thấy “ngày mai đi thi”.
Năng lực “giải quyết vấn đề” mới là cái cần nhất, chứ không phải năng lực “giải đề”. Từ khi 12 thành phố ở TQ áp dụng tính điểm môn thể chất vào các trường cấp 3, chỉ sau 6 năm áp dụng, trẻ con ở 12 thành phố này đã giảm béo phì xuống gấp 10 lần so với mức trung bình chung toàn quốc, chiều cao cũng hơn hẳn 2cm, tỷ lệ cận thị trong học sinh bằng 30% so với các tỉnh thành khác. Các ĐH cần thể lực để có thể làm việc tốt như ĐH Y Khoa, ĐH Xây Dựng, ĐH Kiến Trúc, ĐH Bách Khoa, ĐH Nông Nghiệp, ĐH Ngoại Giao….ở TQ đã bắt đầu tính điểm môn thể chất sau kết quả Cao Khảo (gaokao), nhưng họ cho tự chọn, ví dụ hít đất, hít xa, nhảy cao, nhảy xa, nhảy dây, chạy 100m đến 10km, nhảy thể dục nhịp điệu, bơi, bóng bàn, bóng rổ, bóng đá, bóng chuyền, múa,…bên cạnh chiều cao, cân nặng.
Ví dụ ĐH Ngoại Ngữ Ngoại Thương Quảng Đông, họ đưa chỉ tiêu thể chất ngang bằng với chỉ tiêu điểm Cao Khảo, và khiến học sinh muốn vào trường này, từ năm lớp 6 đã phải rèn luyện thể lực tuyệt hảo. Và kết quả, sinh viên tốt nghiệp trường này được các tập đoàn đến đặt hàng từ năm 1. Toàn những bạn cao to cân đối và làm việc không mệt mỏi. Những tập đoàn đa quốc gia làm việc sáng đêm ở Thâm Quyến, đa phần là sinh viên tốt nghiệp từ ngôi trường này.
Việc đào tạo 1 người không có thể lực tốt, ra thị trường lao động không chấp nhận, thì chỉ phí thời gian và công sức của cả hai.
Tony Buổi Sáng
